Vinkenzetting
Toen ik nog een kleine nullam was, werden bij ons op 1 mei een paar straten volledig afgezet voor het verkeer en werd er vinkenzetting gehouden. Ze kwamen al ’s morgens zeer vroeg aan, de mannen en vrouwen met een kooitje (een muit) met een vink erin. Op zich niets mis mee, maar wat mij als kind stoorde is dat het heel stil moest zijn. Er mocht geen enkel geluid gemaakt worden, geen deuren die open en toegingen, geen muziek, helemaal niets. Enkel de stilte en suskewiet. Vervloekt heb ik ze, die vinkeniers. Ik heb toen ook de socialisten vervloekt, omdat zij die vinkenzettingen op 1 mei organiseerden.
Waarom op 1 mei? 1 Mei is toevallig de feestdag van de heilige Jacobus en Filippus, de patroonheiligen van de vinkeniers. Onderaan dit artikel het recept voor blinde vinken.
Een eeuwenoude traditie
De Ieperse kroniekschrijver Augustijn van Hernighem beschreef al in 1595 het verhaal van een vinkenwedstrijd. Er bestonden toen zelfs al gilden voor vinkeniers, die vinkenzangwedstrijden organiseerden.
Up den eersten dach van Meye zoo wassere int hof van den saeyvuldere ghezonghen om conynck vande voghelen al waer int hof ghemaect was een perck jeghens een haghe ende afghestelt met een coorde, datter niemant by de voghelen en mochte gaen, ende ij vynghen voor een persoone die wylde zynghen om conynck; de liedenkens van bede waeren ghekorfven ende men beghonste met dat zesse sloech totten zevenen; ende Anthones Cottyn was keysere; mette zelve voghelen hadde hij ij jaer conynck gheweist van te vooren. Daer naer ghynghen zy te kercke St. Pieters ende de voghelen hynghen byden oultaer.
Beroep: zangkeurder
Ondertussen behoort de vinkenzetting tot immaterieel erfgoed van Vlaanderen, want deze sport wordt enkel in Oost- en West Vlaanderen gespeeld. Het seizoen loopt jaarlijks van 1 april tot 31 augustus. De vinken worden in speciaal ontworpen wedstrijdkooien in een lange rij langs de straatkant geplaatst. Na het startsignaal telt elke deelnemer een uur lang het aantal “liedjes” of “slagen” van de vogel van zijn of haar buurman. Een liedje moet op zijn minst bestaan uit een voorzang en een slotzang die eindigt op het kenmerkende “suskewiet“. Zangkeurders zien hierop toe tijdens de zetting. De liedjes worden met streepjes gemarkeerd op een zwartgeverfde houten telregel. Het aantal opgetekende slagen bepaalt de rangschikking.
De winnaar krijgt naast een bescheiden geldprijs vaak een prijs in natura, zoals vlees of vogelzaad. Typisch zijn de bloemen die gegeven worden.
Meer info:
Filmpje Vinkenzetting te Meigem 30 mei 2014
A.Vi.Bo, de Nationale Federatie Algemene Vinkeniersbond: https://www.avibo.be/?cn-reloaded=1
Siskewiet of Suskewiet?
Iedere regio had zowat zijn eigen speelwijze en reglement maar bij de vinkenzetting zoals ik ze gekend heb werden de kooien’s morgens vroeg in een straat op een lijn op de grond geplaatst. Ieder vinkenier nam individueel met zijn vink deel. Voor ieder geldig ‘suskewiet’ liedje (lieme of slag) werd een streepje op een regel (of latte) gezet. De winnaar werd de vink die het meeste goede liedjes had gezongen. De eigenaar van de vink werd tot koning uitgeroepen, en als je twee keer na elkaar tot koning werd uitgeroepen, kreeg je ook de titel van keizer.
Dit zijn pure jeugdherinneringen maar ik heb het nog even opgezocht: een topvink zingt het liedje “suskewiet” tot ongeveer 1100 keer per uur, wat heel veel is. Maar zo een topvink wordt dan ook gemakkelijk verkocht voor de prijs van 15.000 euro. En als er geld mee gemoeid is worden de vogels ook geprepareerd naar zo een wedstrijd toe ( en niet altijd met wettelijk toegestane producten).
Blinde vinken?
In de 19de eeuw ontstond het bijgeloof dat vinken beter zongen als ze in een donkere ruimte zaten (vandaar de kooien) of als ze blindgemaakt werden. Er werd dus enkel met verblinde vinken gespeeld. De zeer barbaarse techniek om de vinken te verblinden werd pas in 1921 bij wet verboden. Diezelfde wet verbood ook het vangen van vinken om ze op te eten.
Oiseau sans tête
Vinken werden dus ook gegeten en werden een klassieker in de Vlaamse keukens. Alhoewel het niet meer de vogel zelf was. Een blinde vink is kalfsgehakt met een dun kalfslapje errond en lijkt op een gebraden vink (“oiseau sans tête“). Het behoort tot de vlug-klaar gerechten en we kopen het ook meestal kant-en-klaar gemaakt. Deze klassieker maak je door de blinde vinken aan te bakken in de pan en dan te smoren in bier en fond met eventueel wat beurre manié, zodat je een lekkere vleessaus krijgt.
NM.