Bloei en ondergang van één van de grootste Franse merken ooit

Als je door Frankrijk rijdt zie je nog veel sporen die herinneren aan de glorieperiode van één van de meest bekende Franse aperitiefwijnen aller tijd. Byrrh, een nogal mysterieuze merknaam, werd in de jaren 1860 door twee voormalige herders – Simon en Pallade Violet – uit de Pyreneeënstreek gelanceerd. Het hoofdkwartier van Byrrh lag in Thuir in de buurt van Perpignan. De officiële naam was trouwens B.Y.R.R.H (naar het staalnummer van een rol tekstiel)

Ze waren niet de eerste die een wijndrank met kinine aromatiseerden, maar ze werden wel één van de grootsten ter wereld. Ook was het één van de merken met een gigantische en heel vernuftige marketingcampagne en een opvallende vloot auto’s, die ook aanwezig waren in de Ronde van Frankrijk. Ze hadden zelfs een Formule 1 team.

Het verhaal van Byrrh is er één van wereldrecords en hun hoogtepunt lag in de periode tussen de twee wereldoorlogen. Na de tweede wereldoorlog begon het verval omdat Byrrh te laat inspeelde op de opkomst van vermout en anijsdranken. Waar vroeger Byrrh prominent aanwezig was in bijvoorbeeld supermarkten, moet je vandaag al heel goed zoeken om ergens op de onderste rekken nog een fles Byrrh te vinden.

Byrrh in de zomer Van Nullam

Ik vond het verhaal van Byrrh leuk genoeg om er iets mee te doen, Deze zomer zullen een aantal zomerse Byrrh drankjes de revue passeren in de Zomer van Nullam. Aan recepten geen gebrek want in alle oude cocktailboeken staan recepten met Byrrh.

Hoe wordt Byrrh gemaakt?

Ze vertrokken van zogenaamde “mistelles”, een mengeling van het sap van verschillende soorten druiven en alcohol, die toegevoegd wordt om de natuurlijke suikers in de druiven te kunnen bewaren. Daarvoor werden de beste druivensoorten uit de Franse Pyreneeënstreek gebruikt.

Vervolgens werd de most van deze druiven gedurende drie jaar gecontroleerd gegist om “aan te rijken”. 

Naast de beste druivensoorten uit Frankrijk werden ook droge wijnsoorten uit Spanje gebruikt.

De mistelles en de Spaanse wijn werden gemengd en deze werden extra gearomatiseerd door kinine (of quinquina). Dit procédé noemt koud contact en er komt dus geen distillatie bij kijken. Kina was populair in die tijd omwille van zijn geneeskrachtige werking (bvb tegen malaria). Hun eerste verdeelpunten waren trouwens apothekers.

Op het einde werden er nog een aantal kruiden toegevoegd, zoals cacao, kaneel uit Ceylon, vlierbessen en de schil van een soort groene Marokkaanse sinaasappelen.  

Extreem populair

Byrrh was niet de eerste wijn waaraan kina werd toegevoegd. De allereerste was bloedwijn en kort daarna Picon Amer (zie artikel). Picon Amer is echter een likeur (20% ABV en min. 100 gr. suiker per liter) terwijl Byrrh met zijn 16% een tonifiërende aperitiefwijn is.

Het is door de smaakverschuiving op de markt van de aperitieven dat Byrrh, Picon Amer en anderen zoals Dubonnet heel populair werden als aperitief, en niet meer puur als medicinaal. En zo werd bij sommige merken de kinine smaak weg gecamoufleerd door kruiden.

Byrrh en records

Officieel gelanceerd in 1873 werd elf jaar later in 1884 een nieuwe gigantische fabriek gebouwd, met eigen spoorweg. En dan ging het razendsnel: deelnames aan Wereldtentoonstellingen waar ook ter wereld, en vele prijzen op handelsbeurzen (onder andere in Antwerpen in 1894).

Die spoorweglijn tot in de fabriek droeg bij tot het succes en de expansie van Byrrh. Net voor het begin van de Eerste Wereldoorlog had Byrrh zo goed als de grootste omzet onder de aperitieven.

Na de Eerste Wereldoorlog ging de expansie verder en werden nieuwe enorme stockageruimtes gebouwd, om de productie te kunnen bijhouden. Eén van de eerste records was het bouwen van een eikenhouten vat van 402 500 liter, het grootste ter wereld op dat moment. Een paar jaar later werd er zelfs een van van 1 miljoen liter gebouwd (woog 100 ton).

Byrrh verhoogde ook het aantal installaties in een aantal andere Franse steden. En ook in Brussel werd een Byrrh-depot en bottelarij in gebruik genomen. In totaal beschikte Byrrh op haar hoogtepunt over niet minder dan 40 miljoen liter wijn. Byrrh werd meteen ook de bezitter van de grootste wijnkelders ter wereld. Rond 1935 bereikte Byrrh zijn commerciële piek, goed voor ongeveer 50 % van de Franse aperitievenmarkt. Maar ook in de rest van de wereld was Byrrh een succesverhaal.

Het verval begon na de Tweede Wereldoorlog door niet op de veranderende markt in te spelen. Het ging helemaal bergaf en om het merk te redden werd in 1960 een fusie aangegaan met Cinzano.

Byrrh in Brussel

Byrrh liet ook in 1926 in Brussel een depot van Byrrh bouwen, in de Dieudonné Lefèvrestraat n° 4 te Laken. Het gebouw werd net zoals de andere Byrrh-gebouwen in Zuid-Franse stijl gebouwd.

Het succes van de expansie van Byrrh was het gebruik van de spoorweg. Ook in Brussel liep een spoorweg tot op het bedrijfsterrein, namelijk Tour & Taxis, het goederenstation van Molenbeek,

Het voormalige Byrrh-gebouw werd in 2019 officieel ingewijd en omgedoopt tot Be-Here. Ook de activiteiten liggen in het verlengde van de roots van het gebouwencomplex: voeding, maar dan vanuit het oogpunt van duurzaamheid en de kringloopeconomie. Ook culturele projecten en initiatieven uit de sociale economie kunnen er terecht.

NM.