Als we de Zweedse chef-kok van de Muppets moeten geloven, eten de Zweden niets anders dan meatballs. En dat kunnen met liefde handgemaakte exemplaren zijn, gemaakt van het beste vlees, of bevroren exemplaren die op weg naar huis worden gekocht en in de oven worden gegooid voor een snel diner. Het maakt niet uit – zolang er maar genoeg zijn. Stereotypen hebben vaak een kern van waarheid in zich, en die over Zweden als een land dat van gehaktballen houdt, is wel correct. Wij gingen ze proeven in Meatballs for the People in Stockholm.
Turkse of Zweedse gehaktballen?
De Zweedse gehaktballen zijn echter Turkse gehaktballen, en daarvoor moeten we terug naar de 18de eeuw. Koning Karel XII van Zweden probeerde de invloed van Zweden in de regio te vergroten, dus besloot hij maar Rusland binnen te vallen. Een beetje overmoedig en een domme beslissing, met als hoogtepunt een ware afslachting in de slag om Poltava in 1709, waarin hij zowaar 1/3 van zijn troepen verloor. Game over, einde van het Zweedse rijk en Karel XII moest naar Turkije vluchten.
Hij was daar vooral in de ban van een gerecht – kåldolmar – dat erg leek op de moderne Zweedse gehaktballen. Hij genoot er zo van dat hij, toen hij uiteindelijk terugkeerde naar Zweden, vijf jaar na zijn ballingschap, het recept mee terug nam.
Hij was officieel nog steeds de koning en, zoals mensen vaak doen, kopieerden ze de koning. Het gerecht werd een hoofdbestanddeel van de hogere klassen en vond langzaam zijn weg naar de gewone Zweden, vooral na de uitvinding van de vleesmolen en van houtkachels in de 18e eeuw.
Een recept voor kötbullar, of Zweedse gehaktballetjes, verscheen voor het eerst in een boek een paar decennia later. En zo startte de obsessie van Zweden – en de rest van de wereld – met gehaktballen met aardappelpuree, lingonberries – rårörda lingon – en een mooie dikke jus.
Meatballs for the People
Er zijn natuurlijk veel plekken in de Zweedse hoofdstad Stockholm om traditionele Zweedse gehaktballen te proeven. Naast IKEA is er Meatballs for the People, dat experimenteert met verschillende soorten gehaktballen.
Het is de moeite waard om te gaan eten in Meatballs for the People, om de zorg, liefde en passie te ervaren die de Zweden hebben voor één van hun favoriete gerechten. De kötbullar van IKEA vervallen in het niets bij de meatballs van Meatballs for the People. Een ware delicatesse, geserveerd met een grote dosis humor!
Praktische Info
Adres: Nytorgsgatan 30 of Österlånggatan 17, Stockholm, 116 40 , Sweden
NM.
