Een sponscake is een licht gebak bereid uit meel, suiker en eieren, soms aangevuld met bakpoeder. In hun huidige vorm worden sponscakes gebakken sinds halverwege de 18de eeuw, toen bakkers geklopte eieren als rijsmiddel gingen gebruiken.
Mary-Rosa Alleyne Berry, geboren in Bath (Somerset) in 1935 lijkt de ernst in persoon te zijn en 100% British. Mary Berry verstaat de kunst om op een zeer elegante manier tegen iemand zeggen dat hun cake helemaal nergens op lijkt. En wat een mimiek!
Vandaag een appel sponge cake, een oud recept. Het is herfst dus hebben we lekkere appelen om mee te werken. Maar ik was verkocht aan dit recept na een discussie tussen Paul Hollywood en Mary Berry over een sponge cake. Hollywood is van de Merseyside en dat zal je horen want hij heeft een zwaar Scouse of Liverpool accent waardoor het ‘spoenze’ cake werd. Terwijl Mary Berry een eerder koninlijk, uitgesproken English accent heeft.
Nog even een woordje uitleg vooraf, dit om verwarring te vermijden: «a pudding is a dessert but a dessert is not always a pudding”. De Britten gebruiken het woord pudding om naar dessert in het algemeen te verwijzen. Indien ze pudding zullen serveren, zullen ze specifiek zeggen om welke pudding het gaat, bijvoorbeeld lemon pudding (zie recept). Dit is historisch gegroeid is, want desserten waren de verfijnde internationale recepten die voor de hogere klasse bestemd waren, terwijl pudding de eerder rustieke, huisgemaakte nagerechten waren.
De magie van dit dessert zit in de dubbele consistentie. Tijdens het bakken vormt zich een sponsachtige bovenlaag en daaronder zitten de appelen in een dikke saus, met het mondgevoel van custard.
Serveer warme appelpudding met een bol roomijs voor een heerlijk herfstdessert.
Wat heb je nodig?
• 6 appels
• 115 gram fijne kristalsuiker
• 2 eetlepels water
• 2 eieren op kamertemperatuur
• 1 theelepel vanille-extract
• 70 gram zelfrijzende bloem
• roomijs (optioneel)
• Slagroom (optioneel)
Hoe maak je het?
Verwarm de oven voor op 180°C. Vet een ovenvaste schaal lichtjes in.
Appels schillen, ontpitten en in stukken snijden. Zet een pan water op het vuur met daarin 50 gram suiker. Kook de appelen kort, gedeeltelijk afgedekt, op een middelhoog vuur tot de appel zacht (al dente – beetgaar) is. Giet overtollige vloeistof af en laat de appelen even uitlekken. Verdeel de stukken appel over de beboterde schaal. Dek af om warm te houden.
Klop de eieren met een elektrische mixer tot ze licht en luchtig zijn. Voeg de resterende suiker toe, 1 EL per keer, en klop tot je een dikke, bleke en romige massa hebt. Roer de vanille erdoor.
Zeef de bloem over het beslag. Spatel voorzichtig door het beslag en giet over de laag appelen.
Bak afhankelijk van je oven gedurende 30 minuten of tot een tandenstoker er schoon uitkomt. Bestuif met poedersuiker. Serveer de pudding warm met een bolletje roomijs en/of slagroom.
NM.
De zomer is bijna voorbij en weldra begint de herfst. En het is het seizoen van de vijgen. Hildegard von Bingen schreef in de twaalfde eeuw al een opmerkelijk receptenboek “Causae et Curae”, waardoor we weten wat er in die tijd gebruikt werd aan kruiden en specerijen en waarvoor. Hildegard von Bingen schreef over vijgen het volgende: “Een gezonde mens die vijgen eet, wordt onstandvastig, genotzuchtig en wellustig“.
Vijgen uit de tuin zijn lekkere zoethouders, en daarmee infuseren we bourbon. Ik vind dat een heel natuurlijke maar fascinerende smaakcombinatie. En daarmee maken we een echt boozy mixed drink.
Naast de geïnfuseerde bourbon, gebruiken we een gelijke hoeveelheid bourbon en Amaro. Kies een redelijk neutrale amaro (ergens tussen zoet en medicinaal) of Cynar, want dat werkt ook goed. En we doen er ook nog een barlepel zelfgemaakte Allspice dram bij, voor de kruidige en licht bittere toetsen.
Glassware: Rosendahl (Denemarken)
Wat heb je nodig?
• 30 ml met vijgen doordrenkte Bourbon
• 30 ml Bourbon
• 30 ml neutrale amaro of Cynar
• 1 barlepel St. Elizabeth Allspice Dram (zie ons recept)
Hoe maak je het?
Ik gebruikte de helft van een fles van Four Roses bourbon. Giet in een grote glazen pot. Voeg twee zwarte in blokjes gesneden vijgen toe. Snij de pot af en laat de infusie 5 tot 7 dagen op een koele, donkere plaats rusten. Roer het mengsel om de 24 uur om. Wanneer de smaak goed zit zeef je de infusie eerst door een fijnmazige zeef en vervolgens door een neteldoek. Giet de gezeefde drank in een fles. Je kan de geïnfuseerde bourbon ongeveer 2 maanden in de koelkast bewaren.
Giet alle ingrediënten in een mengglas gevuld met ijsblokken. Roer goed tot de juiste afkoeling en verwatering. Giet door een zeef in een tumbler met een grote ijsblok. Werk af met een zeste van citroen.
We hebben voor de feesten 3 typische Goose & Juice mixed drinks voor jullie. Goose & Juice staat uiteraard voor lekkere drankjes met Grey Goose vodka, maar met een minimum aan ingrediënten, zodat je die gemakkelijk thuis zelf kan maken. Daarnaast is het voordeel van het concept en de receptuur dat je de drankjes in grotere hoeveelheden kan maken, dus voor een grotere groep. En ze zijn allemaal low ABV.
Onze derde Goose & Juice is volledig in het teken van de herfst want dan hebben we alle soorten sappige bessen in overvloed. We kozen er braambessen, blauwe bessen en frambozen uit. Maar andere combinaties of bessen zullen ook werken. Die gaan we pletten zodat ze hun sap loslaten. En daar doen we de vodka, het limoensap en de siroop bij. Een takje verse rozemarijn voor de afwerking en je hebt herfst in je glas. Je kan desnoods nog aftoppen met sodawater. Ziezo, als laatste in de reeks onze herfst cooler (Een cooler is letterlijk vertaald een frisse drank).
De receptuur hieronder is voor twee personen.
Wat heb je nodig?
Hoe maak je het?
Doe de bessen in een shaker en plet ze goed. Doe vervolgens de vodka, het limoensap en de siroop in de shaker (en voor de liefhebbers ook een takje rozemarijn) en doe er 4 tot 5 ijsblokken bij. Goed shaken en dubbel zeven in een met ijsblokken gevuld glas. Werk af met een takje rozemarijn.
NM.
De herfst is begonnen en dat betekent nieuwe gerechten met andere ingrediënten. En dat betekent ook lekkere stoofpotjes met fantastische geuren die je keuken vullen. We beginnen met een stoofpotje uit Baskenland, axoa.
Axoa – spreek uit als achoa – is een typisch Baskisch stoofpotje, bereid met kalfsvlees, uien, gesauteerde pepers en tomaten en op smaak gebracht met Piment d’Espelette peper.
Er zijn zoveel recepten van axoa als er grootmoeders zijn. Ik bereidde mijn axoa met groene olijven, maar je kan ook de heerlijke gedroogde pruimen uit Agen – Pruneaux d’Agen – gebruiken, voor een iets zoetere versie. Piment d’Espelette is helemaal niet pikant, maar geeft een geweldig parfum aan gerechten. Ze worden momenteel geoogst en gedroogd en klaargemaakt voor het jaarlijkse Festival van de Piment d’Espelette eind oktober.
Wat heb je nodig?
Hoe maak je het?
Snijd het schouderstuk in kleine blokjes. Hak de uien fijn en plet de knoflookteentjes. Verwijder de zaadlijsten van de paprika’s en snijd ze in kleine blokjes.
Bak het vlees bruin in een lepel olie in een cocotte of pan met zware bodem. Voeg de ui, knoflook, paprika en pepers toe. Bevochtig met een klein glas water. Breng op smaak met de bouillon (tot het vlees onder staat) en een snuifje zout.
Laat afgedekt minstens anderhalf uur sudderen.
Verwijder 15 minuten voor het einde van de bereiding het deksel om het overtollige water te laten verdampen en de saus te reduceren.
Ideaal is – zoals bij elk stoofpotje – om dit gerecht van tevoren te bereiden en het ongeveer een kwartier te laten sudderen voordat je het serveert. Voeg de groene olijven en de Piment d’Espelette pas aan het einde van de bereiding toe.
NM.
Onze herfst margarita is fruitig en complex en gemaakt met fruit dat nu overvloedig voorhanden is. Deze herfst margarita is het bewijs dat er een margarita is voor elk seizoen. Je leest het hier!
Het kon een kwisvraag zijn voor het nieuwe seizoen van “De Slimste Mens”. Als je begint te grasduinen in het rijke culinaire verleden kom je een ganse processie heiligen tegen die belangrijk waren in de evolutie van de gastronomie, zo ook deze Hildegardis of Hildegard van Bingen, een Duitse abdis die overleed op 17 september 1179. Voorbestemd om religieuze te worden, had ze al snel ruzie met haar overste. Ze stichtte dan maar zelf een klooster op de Rupertsberg bij Bingen aan de Rijn. Ze was een grote visionaire en hield zich onder andere met plantkunde bezig.
Hildegard van Bingen schreef in de twaalfde eeuw al een opmerkelijk receptenboek “Causae et Curae”, waardoor we weten wat er in die tijd gebruikt werd aan kruiden en specerijen en waarvoor. Hildegard von Bingen schreef over vijgen het volgende: “Een gezonde mens die vijgen eet, wordt onstandvastig, genotzuchtig en wellustig“.
Vijgen uit de tuin zijn lekkere zoethouders, en daarmee maken we onze herfst margarita. De zomer is voorbij en de herfst is begonnen, maar het is nog wat te vroeg om naar de donkere, verwarmende spirits over te schakelen. Daarom gebruiken we de frisse kruidigheid van de Tequila Patrón en combineren die met de rijke smaken van de rijpe vijgen. Vijgen zijn natuurlijke zoethouders en daarom passen we het recept van de klassieke margarita (zie recept) wat aan
Wat heb je nodig?
Hoe maak je het?
De klassieke verhouding voor een margarita is 2 delen tequila, 1 deel triple sec en 1 deel limoensap. Daarmee krijg je een cocktail die licht aan de zurige kant is. We vervangen de triple sec door de vijgen en een beetje agavesiroop.
Veel hangt natuurlijk af van de zuurtegraad van je limoenen en de zoetheid van je vijgen. Probeer op voorhand een vijg. Je kan dan eventueel de zoetheid wat opdrijven door er een beetje meer agavesiroop bij te doen
Muddle 1 1/2 vijg en een takje tijm in een shaker. Schenk er de tequila bij, het limoensap, de agavesiroop en ijsblokken. Goed schudden en in een coupe of coupette gieten. Versier met de halve overblijvende vijg en een takje tijm.
NM.
Buck en mule zijn verouderde namen voor een groep van oudere mixed drinks met ginger ale of ginger beer, citroensap en één of meerdere basis spirits. De Moscow mule is de meeste gekende en de meest opvallende omdat hij altijd in een koperen mug wordt geserveerd. Dit drankje ontstond in 1942 in Los Angeles en was altijd immens populair.
We maken vandaag een winterse versie waarin we de vodka vervangen door Bourbon en er verwarmende ingrediënten aan toevoegen, zoals kardemom, gember en vooral Allspice dram, voor die extra kick.
Wat heb je nodig?
Hoe maak je het?
Doe de kardemompeultjes in een shaker, samen met een takje munt. Gebruik een muddler om de peultjes te breken en de munt te kneuzen, zodat de oliën vrijkomen. Doe er de resterende ingrediënten bij (uigezonderd de munt voor de versiering en het sodawater). Voeg ijsblokken toe en shake gedurende 15 seconden. Giet door een zeef in een Collins glas gevuld met ijsblokken of een koperen mule mug. Vul aan met sodawater en versier met een takje munt.
Opwarmen en roeren tot de suiker is opgelost. Laten afkoelen en bewaren in de koelkast
NM.
Er is niets leuker in de herfst dan binnengaan in een keuken waar gebakken wordt. Vooral als er met typische herfstspecerijen wordt gebakken, zoals kaneel, steranijs, kruidnagel, kardemom en nootmuskaat. Het zijn de kruiden die we in steviger en meer gekruide gerechten gebruiken en die ze ook lichter verteerbaar maken. Maar het is algemeen geweten dat deze kruiden stemmingsverbeteraars zijn, ideaal dus tegen een dipje tijdens de herfst.
Vriendschapsbrood, of Amish Friendship Bread, is rustiek zuurdesemdeeg uit de keuken van de Amish. De Amish is een erg besloten gemeenschap in de Verenigde Staten (vooral Lancaster County in Pennsylvania), die nog volgens oude tradities leeft. We kennen ze enkel vanuit een aantal films waarin ze met hun paard en kar in beeld komen.
De wortels van de Amish liggen in Zwitserland, in de beweging van Wederdopers (Anabaptisten) die in 1525 opkwam als radicale afscheiding van de Reformatie. In 1693 scheidde zich een groep af onder leiding van Jacob Amman. Zij werden de Amish, genoemd naar hun leider. In de achttiende eeuw werden de Amish door William Penn overgehaald naar de Engelse koloniën in Amerika te komen, naar zijn concessie in Pennsylvania.
Het deeg is zoeter dan traditionele zuurdesem. Het Vriendschap-deel is afkomstig van het feit dat het startdeeg groeit. Dus als je wat startdeeg gebruikt om te gaan bakken, kan je vanzelfsprekend een extra portie (of een gans brood) weggeven. Vandaar de term vriendschapsbrood.
In de loop der jaren werd deze traditie overgenomen van de Amish en neigde Vriendschapbrood meer en meer naar cake gekruid met specerijen. Belangrijker dan de smaak is het delen, want vriendschapsbrood is iets dat je geeft aan nieuwe of zieke buren. Pure sharing is caring in de echte zin van het woord.
Wij hier bij Nullam zullen geen zuurdesem versie maken, maar de zoete cakeachtige versie met herfstspecerijen. We hadden het hierboven al over specerijen en dat ze de stemming verbeteren. Even nog een woordje over kaneel. Je hebt kaneel voor bakken en kaneel voor koken. De meest voorkomende soorten kaneel komen uit Vietnam (Cinnamomum loureiroi) of Indonesië (Cinnamomum burmannii), maar de Vietnamese kaneel is veel kruidiger en pikanter.
Wat heb je nodig?
Suiker Kaneel mengeling
Vriendschapsbrood
Hoe maak je het?
Met dik recept maak je 2 vriendschapbroden. De bakvormen die ik gebruik zijn 22 cm op 12 cm.
Meng de suiker en het kaneelpoeder. Vet je bakvormen in met plantaardige olie en verdeel het ongeveer driekwart kaneelpoeder-suikermengsel over de vormen. Zorg dat alle zijden van je vorm besprenkeld zijn met met mengsel.
Verwarm de oven op 160 graden. Meng alle droge ingrediënten in een kom. Neem een tweede kom en klop de eieren lichtjes los. Doe er de melk, olie, en vanilla-extract bij. Meng even goed dooreen met een garde en doe dit bij de droge ingrediënten. Het deeg niet teveel mengen.
Verdeel het deeg over de twee vormen en sprenkel de rest van het kaneel-suiker mengsel er over heen.
Zet in het midden van de oven en bak gedurende 1 uur of tot een tandenstoker er proper uitkomt.
Laat afkoelen in de vorm en haal de vriendschapsbroden er pas dan uit.
NM.
Les feuilles mortes en Abendrot
Vandaag gaat officieel de herfst van start en dat betekent onder andere minder licht en vallende bladeren. Een oude traditie bij het begin van elke herfst is nog eens luisteren naar ‘Les feuilles mortes’ (of Autumn Leaves). Les feuilles mortes is een Frans chanson op basis van een tekst uit 1945 van de dichter Jacques Prévert, op muziek gezet door Joseph Korma. Johnny Mercer maakte in 1949 de Engelse vertaling, Autumn Leaves. De Franse versie is een heel treurig lied en gaat over spijt om een verloren liefde, op het einde van de zomer, wanneer de bladeren van de bomen vallen en dood op de grond liggen. De Engelse vertaling is iets minder zwaar. Iedere beginnende jazzmuzikant kent dit van buiten, omdat hij deze jazzstandaard tot in den treure toe heeft moeten oefenen.
Smaken verschillen en er zijn meer dan genoeg versies om uit te kiezen, maar mijn voorkeur gaat uit naar de versie van de bloedmooie en altijd in het zwart geklede Juliette Gréco. Het feit dat de basis een gedicht is en geen echte liedjestekst, geeft een mysterieus effect aan het moeilijke ritme en haar rokerige stem doet het lied eerder erotisch klinken.
http://www.youtube.com/watch?v=3oijnfgnvAU
De bladeren vallen van de bomen en de regen en wind zijn terug van de partij. De herfst is in het land en dat betekent ook nieuwe groenten en fruit. Geen paniek, want de vervangers van het zomerassortiment zijn niet mis. De herfstkleuren zijn donkergroen, diepgeel en mooi oranje. Van de frisse, kleurrijke zomerslaatjes en zomers fruit nemen we afscheid en we schakelen over naar niet minder kleurrijk comfort food: heerlijke stoofpotjes, smaakvolle ovenschotels, crumbles en winterse taarten. En daarmee gaan we de dalende temperaturen compenseren.
NM.
In het jaar 54 voor het begin van onze jaartelling – op 13 oktober – overleed Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus, Keizer van Rome, beter bekend als Claudius I. Voor diegene die zich nog de geschiedenislessen herinneren of die naar de gelijknamige BBC serie gekeken hebben, weten dat het beroep Keizer van Rome een risicoberoep was, want ze waren meestal geen lang leven beschoren. Niet omdat de levensomstandigheden toen zo slecht waren, maar wel omdat hun machtspositie een doorn in het oog was van velen die zich ook geroepen voelden. Van Claudius weten we dat hij van 
paddenstoelen hield en u herinnert zich ongetwijfeld dat Agrippina, de dochter van zijn broer en in het bezit van een masters diploma in moorden met als specialiteit gif mengen, hem op een feestje vergiftigd heeft met zijn lievelingsgerecht waarin ze gif had gemengd.
Tot zover deze inleidende anekdote, één van de dingen die ik mij nog herinner uit de geschiedenisles van Meester Willy (zie foto), waarvoor dank. Gelukkig kunnen we paddenstoelen voor andere en betere doeleinden gebruiken, namelijk de hongerigen spijzen. Ik ben altijd heel tevreden wanneer de herfst aanbreekt en er weer allerlei mooie paddenstoelen in voorraad zijn. Deze keer koos ik voor een bruschetta met wilde paddenstoelen, een gerechtje dat je kan serveren voor onze al dan niet vegetarische vrienden, of dat je kan klaarmaken als een snelle hap.
Het voordeel van deze herfst bruschetta is dat hij zeer snel klaar is, veel smaak heeft en er ook nog zeer mooi uitziet, want het oog wil ook wel wat.
Snij de baguette in de lengte middendoor. Wrijf in met een teentje look en sprenkel er wat olijfolie over. Zet een paar minuten onder de grill tot het stokbrood mooi goudbruin gebakken is. Hou warm.
Verwijder het eventuele vuil van de champignons met een zacht borsteltje. Snij bij waar nodig. Snij de grote in kleinere stukken.
Verwarm een paar lepels olijfolie in een pan die groot genoeg is. Plet een teentje look met een zwaar koksmes en snij heel fijn. Doe de look in de pan en laat even kleuren. Doe er dan de paddenstoelen bij. Sauteer tot ze mooi goudkleurig zijn. Doe er op het einde wat verse tijmblaadjes bij. Kruiden met peper en zout. Dresseer de paddenstoelen op de gegrilde stukken stokbrood en serveer onmiddellijk.
NM.
